Gdzie jest rynek pracownika? Na pewno nie w Polsce.
Kochani, kłamstwo rynku pracownika w Polsce jest bardzo wdzięcznym i zabawnym tematem do opisania. Chociażby z tego względu, że mit rynku pracownika promują ramię w ramię zarówno pracodawcy, jak i rządowa PiS-owska propaganda (upgrade: wtedy ten mit wymyślono, władza się zmieniła, mit przetrwał). W standardowych warunkach pracodawcy najczęściej stoją przecież po przeciwnej stronie barykady w stosunku do rządów PiS-u (lub innych), który rzekomo ich niby ciągle tłamsi i wyzyskuje. Dlatego tym bardziej zabawne jest to, że w kwestii promocji kłamstwa rynku pracownika szli ramię w ramię razem. Czyli jak widać można z wrogiem podać sobie ręce, gdy jest to nam na (ręce)… rękę. Obrońcy mitu rynku pracownika w zasadzie nie potrafią z reguły podać ani jednego logicznego argumentu na jego istnienie, to najczęściej argumentacja jedynie emocjonalna lub oparta na wybiórczych błędach poznawczych lub zwykłej manipulacji. W ujęciu ogólnym całościowym zjawisko rynku pracownika w Polsce nie występuje i nigdy nie występowało, przynajmniej w historii Polski po 1989 roku. W bajce tej lubują się też czasami różne agencje pracy, bo słodko brzmi. W 2024 roku rzekomo za rynkiem pracownika przemawia też rekordowo niskie bezrobocie, tylko dziwnym trafem miejsce mają masowe zwolnienia, a w sektorze white collars i IT dalej utrzymuje się stagnacja.
Przykładowo niedawno pewien rekruter pisał na Linkedin, że na stanowisko IT manager uzbierał ponad 2300 CV i była to największa ilość CV jaką widział w trakcie rekrutacji na 1 wakat. Takie rzeczy raczej się nie dzieją na prawdziwym rynku pracownika. Poza tym emitowana jest absurdalna zmienność narracji, co pół roku media komercyjne piszą, że ten rynek jest, potem, że jednak go nie ma, a potem, że znowu jest. Czyli narracja zależy od tego, kto komu zapłaci za artykuł sponsorowany. I tak właśnie powstaje dezinformacja medialna w tym temacie.
Dezinformacja i clickbaity w natarciu. Nie może wrócić coś, czego nigdy nie było.
Czy może inaczej, jak urodził się ten propagandowy bękart?
Urodził on się dość nagle kilka lat temu. Podobnie jak mit „zielonej wyspy za Tuska”, zielona wyspa też rozkwitła nagle, niczym psie kupki w parku w trakcie odwilży. U źródła tej manipulacji leży niedobór pracowników w niektórych branżach i zawodach. Podam w toku artykułu tylko kilka przykładów, najbardziej kontrastowych i popularnych. Dodatkowo jak wspomniałem wcześniej media komercyjne i branżowe żerują na tego typu clickbaitach, by zwiększać swoją oglądalność, a lobbing takie treści sponsoruje i promuje. Przejdźmy do meritum.
Intensywny rozwój branży IT na świecie spowodował wzrost zapotrzebowania na specjalistów z tego sektora, to naturalne. Polscy specjaliści z tej branży stali się łakomym kąskiem zarówno dla firm zagranicznych jak i naszych polskich. Płace w IT jak na polskie realia są bardzo atrakcyjne, specjalistów szczególnie klasy mid/senior brakuje (ciekawe dlaczego) i tak poczucie tej sielanki zaczęto przenosić na inne branże, gdzie tej sielanki zdecydowanie brak. W branży IT pracuje w Polsce ledwie 500 tysięcy ludzi, piszę ledwie, bo to tylko 3% udziału w rynku pracy wśród pracujących w kraju. W Polsce jest około 17 milionów pracujących. Do tego trzeba by wspomnieć, że nie każdy z branży IT to rozchwytywany programista, bo IT to nie tylko gwiazdy programowania.
(upgrade: branża IT od 2023 roku jest w kryzysie, lub jak ktoś woli w „korekcie”, „rynek pracownika” nagle zniknął).
Z kolei w branży budowlanej, która jest często przytaczana jako rzekomy argument rynku pracownika (znowu magiczne przeniesienie na cały rynek pracy), to też często zwykły brak rąk do pracy. Jednak tu też brak rąk do pracy nie wynika z rynku pracownika. A dokładnie z czegoś odwrotnego. Z braku rynku pracownika i z problemów branży. Różnej maści „budowlańcy” przez całe lata uciekali z Polski do pracy za granicą, gdzie znacznie lepiej się pracuje i dużo więcej zarabia, dlatego ich brakuje w Polsce. Część polskich budowlańców pracuje rotacyjnie, czyli czasowo wykonuje usługi za granicą, a czasami wykonuje usługi w Polsce. Jednak sam niedobór rąk do pracy nie świadczy o rynku pracownika w tym wypadku. Podobnie jest ze spawaczami i monterami, którzy z powodu rynku pracownika w Polsce woleli wyjechać pracować do biednej Norwegii lub Anglii <ironia>.
Czasami słyszę, że jest rynek pracownika w branży medycznej. Przyznam że to brzmi wyjątkowo niesmacznie. Branża medyczna boryka się faktycznie z niedoborem pracowników, jednak rynku pracownika tam nie ma. Sektor ten został systemowo przez lata dorżnięty przez brak sensownej polityki związanej z ochroną zdrowia. Doprowadziło to przez lata do wielopoziomowej zapaści w tym sektorze, też zapaści personalnej. Atrakcyjność dla młodych ludzi zostania obecnie pielęgniarką, czy ratownikiem medycznym jest niska. Lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny pracują bardzo dużo, między innymi z powodu braku personelu, robią to, żeby pokrywać braki systemowe. Średni wiek pielęgniarki to około 51 lat, średni wiek chirurga to około 60 lat, a do zabezpieczenia systemu ratownictwa 999 brakuje około 4 do 5 tysięcy ratowników medycznych, bo odchodzą z pracy. Ochrona zdrowia to też bardzo słabo opłacani analitycy medyczni i fizjoterapeuci, czy rejestratorki medyczne. Gdy ktoś odchodzi z pracy lub nie chce wykonywać danej pracy, to zdecydowanie nie jest rynek pracownika – to tak tytułem logiki. Służba zdrowia to nie tylko krezusi i gwiazdy jak doktor House.
Żeby nie rozpisywać się przesadnie, bo na ten temat można napisać całą książkę, przejdę do wypisania argumentów potwierdzających brak rynku pracownika, a także wytłumaczę w jakich miejscach dochodzi do manipulacji lub niezrozumienia. Rynek pracy to bardzo złożony organizm. Niestety żeby go zrozumieć trzeba się trochę wysilić. I zacząć łączyć puzzle, najlepiej bez emocji i bez propagandy. Zatem otwieramy tę konserwę, do dzieła.
Logiczne argumenty obalające mit rynku pracownika w Polsce.
1. Sam brak rąk do pracy nie definiuje jednoznacznie rynku pracownika.
2. Brak ludzi do pracy wynika często z emigracji, a ludzie nie uciekają z kraju, gdy jest w danym kraju rynek pracownika, bo wtedy emigrować zarobkowo nie muszą.
3. Spadek bezrobocia nie definiuje jednoznacznie rynku pracownika, trzeba to zestawić z parametrem wzrostu/spadku zatrudnienia oraz ze wzrostem/spadkiem emigracji ekonomicznej. Przykładowo bezrobocie może spadać nie dlatego, że wzrasta zatrudnienie w kraju, tylko dlatego, że rodacy Polacy dalej wyjeżdżają do pracy za granicę.
4. Czas szukania pracy w Polsce w sektorze white collars szczególnie na entry level jest bardzo długi, często jest to ponad rok lub dłużej.
5. Jakość rekrutacji w Polsce jest bardzo niska. Z reguły brak feedbacków, brak widełek zarobkowych w ogłoszeniach. Pracodawcy utknęli mentalnie w syndromie „kwiatu paproci”, czyli przy coraz większych niedoborach ludzi dalej szukają rzadkich ideałów. Przyznam, że to jedno z najgłupszych zachowań pracodawców na polskim rynku pracy. A niska jakość rekrutacji nigdy nie świadczy o rynku pracownika, tylko o jego braku.
6. Duża rotacja nie świadczy o rynku pracownika, wręcz przeciwnie. Duża rotacja świadczy o niskiej atrakcyjności pracy w danym miejscu. Niska atrakcyjność pracy to nie rynek pracownika. Tam gdzie się dobrze płaci rotacja jest mała lub średnia.
7. To, że dobrzy i rzadcy specjaliści są rozchwytywani nie świadczy o rynku pracownika, bo rzadcy i unikatowi specjaliści są rozchwytywani zawsze. Dobry lekarz, czy dobry inżynier był rozchwytywany nawet za komuny za Gierka i za Jaruzelskiego.
8. Wzrost liczby ogłoszeń o pracę w internecie nie ma związku z rynkiem pracownika. To dalej ta sama zamknięta bańka tego wszystkiego co wymieniłem powyżej. Do tego trzeba zaznaczyć, że wiele ogłoszeń o pracę, to ogłoszenia fałszywe lub pro forma.
9. W Polsce postępuje rozwarstwienie społeczne i przybywa ludzi biednych, w tym biednych ludzi pracujących. To zdecydowanie przeczy rynkowi pracownika.
10. To, że HR-owiec lub rekruter nie potrafi zrekrutować pracownika nie jest dowodem na rynek pracownika. Za to jest to często dowodem na to, że taki rekruter nie potrafi rekrutować. Lub że oferta pracy jest słaba. Lub jedno i drugie.
11. W Polsce jest duża dyskryminacja na rynku pracy w zasadzie z każdego powodu. Ciężko mówić o rynku pracownika przy tak niedojrzałym dyskryminacyjnym rynku pracy.
12. Ledwie 17% Polaków zarabia średnią krajową lub więcej, to pokazuje brak rynku pracownika.
13. W Polsce około 30% pracujących nie ma żadnych oszczędności. To wynik bardzo słabych zarobków względem kosztów życia. To zaprzecza rynkowi pracownika.
14. W bardzo wielu przypadkach efektem niedoboru pracowników są niskie wynagrodzenia.
15. W Polsce występuje zjawisko rynku pracownika taniego.
16. Mimo niedoboru pracowników w wielu zawodach osoby po przebranżowieniu się na dany zawód mają duże problemy ze znalezieniem pracy.
17. Polska jest rekordzistą w UE w wypychaniu ludzi na działalność gospodarczą i umowy śmieciowe.
18. Cała Polska nie jest Wrocławiem i Warszawą, w wielu miejscach w kraju w ogóle nie ma pracy.
19. Według European Job Quality Index polski rynek pracy jest drugim najgorszym rynkiem pracy w Unii Europejskiej.
20. Silne zjawisko ageizmu, według badania terenowego od Polskiego Instytutu Ekonomicznego kandydaci po 40-stym roku życia są zapraszani na rozmowy rekrutacyjne nawet 4 razy rzadziej.
Artykuł ten powstał z inspiracji jakie dały mi liczne rozmowy na ten temat na portalu Linkedin. Jest to podsumowanie dyskusji z ostatnich kilku lat. Wszystkim, którzy brali w nich udział jestem niezmiernie wdzięczny.
Warto zaznaczyć, że kreowanie mitu rynku pracownika w Polsce jest zjawiskiem szkodliwym społecznie i nikomu na dłuższą metę to nie służy, ani pracownikom, ani pracodawcom. Kłamstwo generuje konflikty, a zaklinanie rzeczywistości nie rozwiązuje problemów. Te 20 punktów, to zapewne nie wszystkie argumenty obalające mit rynku pracownika. Być może niektóre przeoczyłem, bo rynek pracy jest bardzo złożoną strukturą.
Rynkowi pracownika przeczy silne zjawisko ageizmu na rynku pracy w Polsce.
Ageizm to dyskryminacja ze względu na wiek.
Ageizm – o tym przeczytasz w artykule poniżej.
LINK:
https://dobryhr.eu/ageizm-powstrzymajmy-to-szalenstwo/
Autor: Jakub Iciaszek
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wesprzyj autora poprzez patronat.
